کلر چیست؟
کلریک عنصر شیمیایی با نماد Cl و عدد اتمی ۱۷ است که در گروه هالوژن‌ها قرار دارد. کلر در شرایط استاندارد یک گاز سبز-زرد روشن با بوی تند و خفه‌کننده است. کلر یک اکسیدکننده قوی است و با بیشتر عناصر دیگر ترکیب می‌شود و کلریدها را تشکیل می‌دهد. کلر در طبیعت به صورت آزاد وجود ندارد و بیشتر در نمک‌های معدنی و آب دریا یافت می‌شود. کلر در صنایع مختلفی مانند تصفیه آب، سفیدکننده‌ها، ضدعفونی‌کننده‌ها، داروسازی، کشاورزی، پلاستیک‌سازی و غیره کاربرد دارد. کلر همچنین می‌تواند برای ساخت سلاح‌های شیمیایی مانند گاز خردل استفاده شود
کلر در سال ۱۷۷۴ توسط کارل ویلهلم شیله، یک شیمیدان آلمانی، کشف شد. او کلر را با تقطیر نمک آشپزخانه و اسید نیتریک به دست آورد. او فکر می‌کرد که کلر یک ترکیب از اکسیژن و نمک است و نتوانست آن را تجزیه کند. در سال ۱۸۱۰، همفری دیوی، یک شیمیدان انگلیسی، نشان داد که کلر یک عنصر مستقل است و نام آن را از واژه یونانی chloros به معنی سبز مایل به زرد گرفت.
کشف کلر
کلر (از واژه یونانی χλωρος به معنی سبز) را Carl Wilhelm Scheele در سال ۱۷۷۴ کشف نمود و اشتباهاً تصور کرد این عنصر حاوی اکسیژن است. Humphry Davy در سال ۱۸۱۰ نام کلر را برای این ماده انتخاب کرد و اصرار داشت که این ماده در واقع یک عنصر است.
کلر عنصر شیمیایی مهمی در تصفیه آب، میکروب کش، آفت کش، مواد گندزدا در سفیدکننده و نیز در گاز خردل به‌شمار می‌رود. همچنین کلر در ساخت طیف وسیعی از اقلام روزمره کاربرد دارد.
برای از بین بردن باکتری و سایر میکروبهای موجود در ذخائر آب آشامیدنی بکار می‌رود. امروزه حتی به ذخائر کوچک آب همواره کلر افزوده می‌گردد. در تولید محصولات کاغذی، مواد ضد عفونی‌کننده، رنگدانه‌ها، مواد غذائی، حشره کشها، رنگها، فراورده‌های نفتی، پلاستیک، دارو، منسوجات، حلالها و محصولات مصرفی بسیار زیاد دیگری کاربرد دارد.
در ترکیبات آلی درصورتیکه کلر جایگزین هیدروژن شود «لاستیک مصنوعی» اغلب باعث ایجاد خصوصیات مورد نیاز در این ترکیبات می‌گردد لذا در ترکیب آلی از این عنصر به عنوان عامل اکسیدکننده و جانشین، به‌طور گسترده استفاده می‌گردد.
سایر موارد کاربرد کلر در تولید هیدروکلریک اسید، کلراتها، کلروفرم، تتراکلرید کربن و در استخراج برم می‌باشد.
کلر موجب تحریک دستگاه تنفسی شده و در حالت گازی باعث تورم غشای مخاطی و در حالت مایع موجب سوختگی پوست می‌شود. مواجهه شدید با مقدار زیاد کلر غلیظ (اما نه مقدار کشنده) می‌تواند باعث ادم ریه یا آب آوردن آن که وضعیتی بسیار ناگوار است گردد. تماس دائم با مقادیر کم آن ریه‌ها را ضعیف کرده و آسیب‌پذیری ریه‌ها را در برابر بیماری‌های دیگر افزایش می‌دهد.
خطرات استفاده از کلر چیست؟
استفاده از کلر می تواند برای سلامتی شما مضر باشد. برخی از خطرات استفاده از کلر عبارتند از:
- تحریک پوست، چشم و سیستم تنفسی
- مشکلات گوارشی و تعادل باکتری های روده
- مسمومیت شدید و حتی مرگ در موارد نشتی گاز یا مصرف دوز بالا
- تولید مواد شیمیایی سرطان زا در ترکیب با مواد آلی دیگر
برای جلوگیری از این خطرات، باید اقدامات احتیاطی را رعایت کنید. برخی از این اقدامات عبارتند از:
- دوش گرفتن قبل و بعد از شنا در استخرهای کلردار
- استفاده از محافظ چشم و کلاه شنا
- استفاده از خنثی کننده کلر برای مراقبت از پوست
- نوشیدن آب فیلتر شده یا معدنی
- مشاوره با پزشک در صورت داشتن بیماری تنفسی یا بارداری
جلوگیری از خطرات کلر در استخرهای شنا
- انتخاب استخرهایی که در فضای باز هستند تا گازهای سمی کلر در هوا پخش شوند
- چک کردن میزان کلر و مواد شیمیایی آب استخر قبل از شنا کردن و از ورود به استخرهایی که بوی تند کلر دارند خودداری کنید
- استفاده از مرطوب کننده یا کرم مانع قبل از شنا کردن برای ایجاد یک لایه محافظ روی پوست و جلوگیری از جذب کلر
- استفاده از کلاه شنا و محافظ چشم برای محافظت از موها و چشم‌ها از تماس با کلر
- دوش گرفتن قبل و بعد از شنا کردن با آب تازه و شستن موها و بدن با شامپو و صابون
- استفاده از لوسیون آبرسان پس از شنا کردن برای ترمیم پوست
- نوشیدن آب فیلتر شده یا معدنی برای جبران آب از دست رفته
- مشاوره با پزشک در صورت داشتن بیماری تنفسی، آلرژی، بارداری یا شیردهی
